#mulohaza
Fitrat, aslini olganda, shaxsiyatdagi yangi narsa emas.
(Shayx Muhammad G’azzoliy)
Ha, Alloh taoloning mavjudliliga nisbatan moyillikni uyg’otuvchi fitrat shaxsiyatdagi yangi narsa emas. Insoniyat tarixining bugungacha bosib o’tgan yo’liga nazar solsak, Yaratuvchiga bo’lgan ishonch tuyg’usi insonlar bilan butun tarix davomida yonma-yon kelganiga guvoh bo’lamiz. Ba’zida bu sof tuyg’uni turli-tuman g’oyalar bilan bulg’ashar, faqat Alloh taologagina nisbat berilishi kerak bo’lgan Rububiyat sifatini goh toshga, goh osmon jismlariga, goh olovga hattoki ojiz bir insonga ham berishardi. To’g’ri, bu muqaddas tuyg’u har doim ham pok holda saqlanmadi. Alloh taologa shirk keltirgan va haq ta’limotdan yuz o’girgan xalqlar bu fitratni sof holda saqlab qola olmadilar. Ammo nima bo’lganda ham, insondagi kimgadir bandalik qilish tabiati hech ham o’zgarmadi.
Postmodernizm falsafasining metaforasi hisoblangan “Xudo o’ldi! Xudo qayta tirilmaydi! Biz uni o’ldirdik!”, kabi jumlalarni yozgan Fridrix Nitshe va unga o’xshaganlar Yaratuvchiga bo’lgan ishonchni inkor etgan bo’lsalar ham, o’zlari anglamagan holda buzilgan fitratning nafsoniy xohishlariga ibodat qilaverganlar. Ularning qarashlari Yevropada asrlar osha istibdod o’rnatgan cherkovning zug’umlariga qarshi aksilta’sir hisoblanib, faqatgina nasroniylikka nisbatan adovatni qo’zg’atgan bo’lsa-da, bu qarashlar keyinchalik ateizm namoyondalari tomonidan qolgan dinlarga, shu jumladan, Islomga ham o’zlarining tor tuynuklari orqali nazar solishda qo’llanilgan. Natijada, ma’lum muddat Islom o’lkalarida mustamlakachilik qilganlar “yevropasentrizm” g’oyasi asosida, o’zlarining sekulyar qarashlarini mahalliy xalqlar ongiga majburan singdirishga urinishgan edi. Shuning uchun ham shaxsiyat Yaratuvchi borligini inkor etgani bilan, o’zidagi fitratni yo’qqa chiqara olmaydi. Undagi ichki kuch uni o’z xohishlari quliga aylantiradi, xolos.
Insoniyat doimo xoh to’g’ri bo’lsin, xoh xato kimgadir yoki nimagadir sig’inib keldi. Alloh azza vajalla shuning uchun ham Payg’ambarlarni risolat nuri ila yuborar, insoniyatni o’zining pok tabiatidan chiqib ketmasligi uchun ogohlantirar edi.
#mulohaza
Fitrat, aslini olganda, shaxsiyatdagi yangi narsa emas.
(Shayx Muhammad G’azzoliy)
Ha, Alloh taoloning mavjudliliga nisbatan moyillikni uyg’otuvchi fitrat shaxsiyatdagi yangi narsa emas. Insoniyat tarixining bugungacha bosib o’tgan yo’liga nazar solsak, Yaratuvchiga bo’lgan ishonch tuyg’usi insonlar bilan butun tarix davomida yonma-yon kelganiga guvoh bo’lamiz. Ba’zida bu sof tuyg’uni turli-tuman g’oyalar bilan bulg’ashar, faqat Alloh taologagina nisbat berilishi kerak bo’lgan Rububiyat sifatini goh toshga, goh osmon jismlariga, goh olovga hattoki ojiz bir insonga ham berishardi. To’g’ri, bu muqaddas tuyg’u har doim ham pok holda saqlanmadi. Alloh taologa shirk keltirgan va haq ta’limotdan yuz o’girgan xalqlar bu fitratni sof holda saqlab qola olmadilar. Ammo nima bo’lganda ham, insondagi kimgadir bandalik qilish tabiati hech ham o’zgarmadi.
Postmodernizm falsafasining metaforasi hisoblangan “Xudo o’ldi! Xudo qayta tirilmaydi! Biz uni o’ldirdik!”, kabi jumlalarni yozgan Fridrix Nitshe va unga o’xshaganlar Yaratuvchiga bo’lgan ishonchni inkor etgan bo’lsalar ham, o’zlari anglamagan holda buzilgan fitratning nafsoniy xohishlariga ibodat qilaverganlar. Ularning qarashlari Yevropada asrlar osha istibdod o’rnatgan cherkovning zug’umlariga qarshi aksilta’sir hisoblanib, faqatgina nasroniylikka nisbatan adovatni qo’zg’atgan bo’lsa-da, bu qarashlar keyinchalik ateizm namoyondalari tomonidan qolgan dinlarga, shu jumladan, Islomga ham o’zlarining tor tuynuklari orqali nazar solishda qo’llanilgan. Natijada, ma’lum muddat Islom o’lkalarida mustamlakachilik qilganlar “yevropasentrizm” g’oyasi asosida, o’zlarining sekulyar qarashlarini mahalliy xalqlar ongiga majburan singdirishga urinishgan edi. Shuning uchun ham shaxsiyat Yaratuvchi borligini inkor etgani bilan, o’zidagi fitratni yo’qqa chiqara olmaydi. Undagi ichki kuch uni o’z xohishlari quliga aylantiradi, xolos.
Insoniyat doimo xoh to’g’ri bo’lsin, xoh xato kimgadir yoki nimagadir sig’inib keldi. Alloh azza vajalla shuning uchun ham Payg’ambarlarni risolat nuri ila yuborar, insoniyatni o’zining pok tabiatidan chiqib ketmasligi uchun ogohlantirar edi.
2