#tarix
Ro‘za ta’rifi va tarixi.
\"Ro‘za\" so‘zi lug‘aviy jihatdan arabcha savm (siyam) so‘zining forscha muqobili bo‘lgan rūza so‘zining chig\'atoy Turkchasi shaklidir. Savm va siyom hamda ularning turdosh so‘zlari Qur’oni karimda o‘n uch marta, hadislarda esa juda ko‘p marotaba tilga olingan.
Istilohiy ma’noda Ro‘za – tong otishidan boshlab quyosh botguniga qadar shariat tomonidan belgilangan ibodatni ado etish niyati bilan yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyilishdir. Serahsiy bu ibodatni “muayyan kishilarning muayyan vaqtda, muayyan maqsad bilan muayyan narsalardan tiyilishi” deb ta’riflagan bo‘lib, bunda ro‘za qaysi kishilar uchun maqbul hisoblanishini aniqlashtirish maqsadi ko‘zlangan (al-Mabsut, III, 54).
Ro‘za davomida odam o‘zini ro‘za taqiqlaridan tiyishiga imsak deyiladi. Bu so‘z shuningdek “ro‘zani boshlash, ro‘zaning boshlanish vaqti” (Bomdod namozi vaqti yoki saharlik) ma’nosida ham ishlatiladi. Ro‘za vaqti tugaganda uni shariatga muvofiq ochishga, ya’ni ro‘zani yakunlashga iftor deyiladi. (Shom namozi vaqti.)
Islomdan Avvalgi Dinlarda Ro‘za.
Muayyan vaqt davomida yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyilish, parhez qilish yoki muayyan taomlarni iste’mol qilmaslik, sukut saqlash, og‘iz va quloqni yolg‘on va yomon so‘zlardan himoya qilish kabi turli shakllarda ado etiladigan ro‘za ibodatiga deyarli barcha dinlarda duch kelish mumkin.
Ro‘za ibodati tavba, kafforat, motam yoki ma’lum diniy marosimlarga tayyorgarlik maqsadida bajarilgan. Bundan tashqari, sehr yoki zohidlik (ruhiy poklanish va dunyodan voz kechish) sababli ham ro‘za tutish odati bo‘lgan.
Yahudiylikda Ro‘za.
Yahudiylikda ro‘za, avvalo, nafsni tiyish va o‘zini past olish vositasi sifatida qabul qilingan. Eski Ahd (Tavrot) matnlarida bu ibodat \"tzom\" yoki \"innah nefeş\" iboralari bilan ifodalangan.
Yahudiylikda eng muhim ro‘za Kafforat kuni (Yom Kipur) ro‘zasidir. Bu kunda yahudiylar bir yil davomida qilgan xatolaridan pushaymon bo‘lib, Xudodan kechirim so‘raydilar. Yom Kipur yahudiylarning eng muqaddas kunlaridan biri bo‘lib, to‘liq bir kun davomida yeb-ichish, ishlash va boshqa dunyoviy faoliyatlardan tiyilish lozim bo‘lgan muhim ibodat sanaladi.
Yahudiy taqvimining birinchi oyi Tishrining 10-kunida tutaladigan Yom Kipur ro‘zasi yahudiylarning eng muhim ro‘za ibodatidir. Ro‘za arafa kuni quyosh botishidan taxminan bir soat oldin boshlanib, ertasi kuni – 10-kun quyosh botganidan keyin taxminan 45 daqiqa o‘tgach tugaydi. Yom Kipur ro‘zasi 25 soatdan ko‘proq vaqt davom etadi.
Yahudiylikda shunga o\'xshash yana 4 ta ro\'za kunlari bor. Ular har xil oylarda turli xil kun davomida tutiladi.
Xristianlikda ro\'za.
Yahudiylarning ro\'za an\'anasiga mos ravishda, Yangi Ahdda Iso Alayhissalom va havoriylari ro\'za tutganligi haqida so\'z boradi. Iso Alayhissalom o\'zi maxsus ro\'za kuni joriy qilmagan bo\'lsa-da, xristianlar dastlabki davrda ayniqsa har chorshanba va juma kunlari ro\'za tutishgan, yilning muayyan davrlarida esa odatda go\'sht va sut mahsulotlariga qarshi parhez tutishgan. Chorshanba va juma kunlari ro\'za tutishning sababi, Iso Alayhissalom o\'limidan oldin va o\'limi paytida tortgan azoblarini eslash va ularni ichki jihatdan qabul qilishdir.
Bugungi kunda nasroniy dunyosida ro\'za tutishning ikkita asosiy turi mavjud. 1.Shukronalik ro‘zasi. 2.Jamoatga a\'zolik ro\'zalari.
Islom dinida ro\'za.
Islomda ro‘za tutishning boshqa turlari ham mavjud bo‘lsa-da, ma’lum sharoitlarda har bir musulmon uchun farz bo‘lgan ro‘za hijratning 2-yilida (624-yil fevral)o shabon oyida farz qilingan Ramazon ro‘zasidir. Ramazon hilol (yangi oy) birinchi marta ko\'rilganidan boshlab 29 yoki 30 kun davom etadi. Undan so\'ngra Musulmonlar bir oy ro\'za tutadigan Ramazon oyidan so\'ng nishonlanadigan bayram Roʻza hayiti, Ramazon hayiti yoki Iyd al-Fitr (arab. عيد الفطر) — deyiladi. Ramazon oyi tugallangani uchun nishonlanadi.
🌟 https://t.me/Turakurgoniy
📌Ma’lumotlar Turkiya diyonat ishlari vazirligiga oid Islom enkslopediyasi sayti va unversitet darsliklaridan olindi.
#tarix
Ro‘za ta’rifi va tarixi.
\"Ro‘za\" so‘zi lug‘aviy jihatdan arabcha savm (siyam) so‘zining forscha muqobili bo‘lgan rūza so‘zining chig\'atoy Turkchasi shaklidir. Savm va siyom hamda ularning turdosh so‘zlari Qur’oni karimda o‘n uch marta, hadislarda esa juda ko‘p marotaba tilga olingan.
Istilohiy ma’noda Ro‘za – tong otishidan boshlab quyosh botguniga qadar shariat tomonidan belgilangan ibodatni ado etish niyati bilan yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyilishdir. Serahsiy bu ibodatni “muayyan kishilarning muayyan vaqtda, muayyan maqsad bilan muayyan narsalardan tiyilishi” deb ta’riflagan bo‘lib, bunda ro‘za qaysi kishilar uchun maqbul hisoblanishini aniqlashtirish maqsadi ko‘zlangan (al-Mabsut, III, 54).
Ro‘za davomida odam o‘zini ro‘za taqiqlaridan tiyishiga imsak deyiladi. Bu so‘z shuningdek “ro‘zani boshlash, ro‘zaning boshlanish vaqti” (Bomdod namozi vaqti yoki saharlik) ma’nosida ham ishlatiladi. Ro‘za vaqti tugaganda uni shariatga muvofiq ochishga, ya’ni ro‘zani yakunlashga iftor deyiladi. (Shom namozi vaqti.)
Islomdan Avvalgi Dinlarda Ro‘za.
Muayyan vaqt davomida yeb-ichish va jinsiy aloqadan tiyilish, parhez qilish yoki muayyan taomlarni iste’mol qilmaslik, sukut saqlash, og‘iz va quloqni yolg‘on va yomon so‘zlardan himoya qilish kabi turli shakllarda ado etiladigan ro‘za ibodatiga deyarli barcha dinlarda duch kelish mumkin.
Ro‘za ibodati tavba, kafforat, motam yoki ma’lum diniy marosimlarga tayyorgarlik maqsadida bajarilgan. Bundan tashqari, sehr yoki zohidlik (ruhiy poklanish va dunyodan voz kechish) sababli ham ro‘za tutish odati bo‘lgan.
Yahudiylikda Ro‘za.
Yahudiylikda ro‘za, avvalo, nafsni tiyish va o‘zini past olish vositasi sifatida qabul qilingan. Eski Ahd (Tavrot) matnlarida bu ibodat \"tzom\" yoki \"innah nefeş\" iboralari bilan ifodalangan.
Yahudiylikda eng muhim ro‘za Kafforat kuni (Yom Kipur) ro‘zasidir. Bu kunda yahudiylar bir yil davomida qilgan xatolaridan pushaymon bo‘lib, Xudodan kechirim so‘raydilar. Yom Kipur yahudiylarning eng muqaddas kunlaridan biri bo‘lib, to‘liq bir kun davomida yeb-ichish, ishlash va boshqa dunyoviy faoliyatlardan tiyilish lozim bo‘lgan muhim ibodat sanaladi.
Yahudiy taqvimining birinchi oyi Tishrining 10-kunida tutaladigan Yom Kipur ro‘zasi yahudiylarning eng muhim ro‘za ibodatidir. Ro‘za arafa kuni quyosh botishidan taxminan bir soat oldin boshlanib, ertasi kuni – 10-kun quyosh botganidan keyin taxminan 45 daqiqa o‘tgach tugaydi. Yom Kipur ro‘zasi 25 soatdan ko‘proq vaqt davom etadi.
Yahudiylikda shunga o\'xshash yana 4 ta ro\'za kunlari bor. Ular har xil oylarda turli xil kun davomida tutiladi.
Xristianlikda ro\'za.
Yahudiylarning ro\'za an\'anasiga mos ravishda, Yangi Ahdda Iso Alayhissalom va havoriylari ro\'za tutganligi haqida so\'z boradi. Iso Alayhissalom o\'zi maxsus ro\'za kuni joriy qilmagan bo\'lsa-da, xristianlar dastlabki davrda ayniqsa har chorshanba va juma kunlari ro\'za tutishgan, yilning muayyan davrlarida esa odatda go\'sht va sut mahsulotlariga qarshi parhez tutishgan. Chorshanba va juma kunlari ro\'za tutishning sababi, Iso Alayhissalom o\'limidan oldin va o\'limi paytida tortgan azoblarini eslash va ularni ichki jihatdan qabul qilishdir.
Bugungi kunda nasroniy dunyosida ro\'za tutishning ikkita asosiy turi mavjud. 1.Shukronalik ro‘zasi. 2.Jamoatga a\'zolik ro\'zalari.
Islom dinida ro\'za.
Islomda ro‘za tutishning boshqa turlari ham mavjud bo‘lsa-da, ma’lum sharoitlarda har bir musulmon uchun farz bo‘lgan ro‘za hijratning 2-yilida (624-yil fevral)o shabon oyida farz qilingan Ramazon ro‘zasidir. Ramazon hilol (yangi oy) birinchi marta ko\'rilganidan boshlab 29 yoki 30 kun davom etadi. Undan so\'ngra Musulmonlar bir oy ro\'za tutadigan Ramazon oyidan so\'ng nishonlanadigan bayram Roʻza hayiti, Ramazon hayiti yoki Iyd al-Fitr (arab. عيد الفطر) — deyiladi. Ramazon oyi tugallangani uchun nishonlanadi.
🌟 https://t.me/Turakurgoniy
📌Ma’lumotlar Turkiya diyonat ishlari vazirligiga oid Islom enkslopediyasi sayti va unversitet darsliklaridan olindi.
2
