“Yangi yil” haqida
Haydar Jamol, “Yangi yil va kamsitilgan materialistlarga sigʻinish haqida!”
Men, baʼzi hurmatli mutaxassislardan farqli oʻlaroq, bu dunyoviy bayram ekanligiga ishonmayman. Bu, albatta, Rojdestvo emas, chunki xristianlar nishonlaydigan Rojdestvo musulmonlar tomonidan tan olingan Iso alayhissalomning shaxsiyati, haqiqiy tarixiy shaxsiga ishora qiladi. Uning aynan shu vaqtda tugʻilgan yoki tugʻilmaganligi – ikkinchi masala. Chunki Rojdestvo shubhali tarzda quyosh “xudosi” Mitraning tugʻilgan kuniga toʻgʻri keladi. Mitra esa, monoteizm va islomga umuman aloqasi yoʻq shaxs boʻlgan va uning tugʻilishi qishki tengkunlik bilan bogʻlangan.
Negadir zardushtiylik ta’sirida Iso alayhissalomning tug‘ilishi ham qishki tengkunlikka toʻgʻirlab qoʻyilgan. Aslida, bu haqiqatga hech qanday aloqasi boʻlmagan ramziylikdir. Ikkinchi nuqta: “Yangi yil”ning oʻzi faqat vaqt bayrami, sof dahr. Kofir badaviylar va butparastlarning sajda qilish obyekti boʻlgan vaqt yilning davriy oʻzgarishi bilan ifodalanadi. Shu nuqtai nazardan, “Yangi yil” deb ataladigan narsa mavhumlikdir: u zardushtiylik anʼanalaridagi “Yangi yil” kabi bahorgi tengkunlik bilan ham, gʻarb anʼanalarida qishki tengkunlik bilan ham, oyning fazalariga bogʻlangan kalendar harakati bilan ham umuman bogʻliq emas.
Bu shunchaki muddatga bogʻlangan mavhumlikning bir turi xolos. Bu davrga eʼtiqoddir. Davr esa, eng kamsitilgan, tajovuzkor butparast materialistlarning eʼtiqodi hisoblanadi. “Yangi yil” dinga mutlaqo dushman. Bunda hech qanday ibodat yoʻq, aksincha, barcha muqaddasiyotlarni yoʻq qilib tashlash bor. Bunda Santa Klaus barcha uchun idealga aylanadi, har qanday muqaddas tushunchalar, har qanday muqaddas obraz faqatgina unga bogʻlab tushuniladi.
G‘arbda skeptitsizm va materializm davrining boshlanishi bilan Xudoni Santa Klausga o‘xshatish odat tusiga kirganligi bejiz emas. Yaʼni, Santa Klaus Xudoga aylanmaydi, aksincha, Xudo Santa Klaus sifatida, bulut ustida turgan oʻziga xos kulgili figura, goʻdak-masxaraboz tipidagi noadekvat, tushunarsiz, hamma narsaga qodir sehrgar sifatida koʻriladi. Bu – muqaddas tushunchaning yoʻqotib tashlanishi, bu – vaqtga sigʻinishning aynan oʻzidir. Bu sayoz metafizik qarashga asoslangan va hatto tom maʼnoda materialistik boʻlmagan neopaganizmdir. Toʻgʻrirogʻi, bu oʻz voqeligiga nisbatan oʻta ketgan eʼtiborsizlikdir.
“Yangi yil” haqida
Haydar Jamol, “Yangi yil va kamsitilgan materialistlarga sigʻinish haqida!”
Men, baʼzi hurmatli mutaxassislardan farqli oʻlaroq, bu dunyoviy bayram ekanligiga ishonmayman. Bu, albatta, Rojdestvo emas, chunki xristianlar nishonlaydigan Rojdestvo musulmonlar tomonidan tan olingan Iso alayhissalomning shaxsiyati, haqiqiy tarixiy shaxsiga ishora qiladi. Uning aynan shu vaqtda tugʻilgan yoki tugʻilmaganligi – ikkinchi masala. Chunki Rojdestvo shubhali tarzda quyosh “xudosi” Mitraning tugʻilgan kuniga toʻgʻri keladi. Mitra esa, monoteizm va islomga umuman aloqasi yoʻq shaxs boʻlgan va uning tugʻilishi qishki tengkunlik bilan bogʻlangan.
Negadir zardushtiylik ta’sirida Iso alayhissalomning tug‘ilishi ham qishki tengkunlikka toʻgʻirlab qoʻyilgan. Aslida, bu haqiqatga hech qanday aloqasi boʻlmagan ramziylikdir. Ikkinchi nuqta: “Yangi yil”ning oʻzi faqat vaqt bayrami, sof dahr. Kofir badaviylar va butparastlarning sajda qilish obyekti boʻlgan vaqt yilning davriy oʻzgarishi bilan ifodalanadi. Shu nuqtai nazardan, “Yangi yil” deb ataladigan narsa mavhumlikdir: u zardushtiylik anʼanalaridagi “Yangi yil” kabi bahorgi tengkunlik bilan ham, gʻarb anʼanalarida qishki tengkunlik bilan ham, oyning fazalariga bogʻlangan kalendar harakati bilan ham umuman bogʻliq emas.
Bu shunchaki muddatga bogʻlangan mavhumlikning bir turi xolos. Bu davrga eʼtiqoddir. Davr esa, eng kamsitilgan, tajovuzkor butparast materialistlarning eʼtiqodi hisoblanadi. “Yangi yil” dinga mutlaqo dushman. Bunda hech qanday ibodat yoʻq, aksincha, barcha muqaddasiyotlarni yoʻq qilib tashlash bor. Bunda Santa Klaus barcha uchun idealga aylanadi, har qanday muqaddas tushunchalar, har qanday muqaddas obraz faqatgina unga bogʻlab tushuniladi.
G‘arbda skeptitsizm va materializm davrining boshlanishi bilan Xudoni Santa Klausga o‘xshatish odat tusiga kirganligi bejiz emas. Yaʼni, Santa Klaus Xudoga aylanmaydi, aksincha, Xudo Santa Klaus sifatida, bulut ustida turgan oʻziga xos kulgili figura, goʻdak-masxaraboz tipidagi noadekvat, tushunarsiz, hamma narsaga qodir sehrgar sifatida koʻriladi. Bu – muqaddas tushunchaning yoʻqotib tashlanishi, bu – vaqtga sigʻinishning aynan oʻzidir. Bu sayoz metafizik qarashga asoslangan va hatto tom maʼnoda materialistik boʻlmagan neopaganizmdir. Toʻgʻrirogʻi, bu oʻz voqeligiga nisbatan oʻta ketgan eʼtiborsizlikdir.
1
5
6