raximberdiogli

Колесов воқеалари ҳақида нима биласиз?

Мактаб даслигини титкилаб бу ҳақида ҳеч қандай маълумот топа олмадим. Гўёки кимдир миллат ёшларининг қизил армиянинг Бухородаги шармандали мағлубияти ҳақида билишини истамагандек туйилди менга.

1917 йилнинг 16-17-март саналари Колесов бошчилигидаги ўша даврнинг энг замонавий қуроллари билан тиш тирноғигача қуролланган 11 минг ва маҳаллий хойинлардан иборат 20 минг кишилик босқинчилар қўшини Бухоро остоналарида ватанпарварлар томонидан тор – мор қилинди. Оқ пошшога қарши юришларда тажриба орттирган қизил армия қўмондонлиги учун бу шармандали ҳолат эди ва буни кўтара олмаган Ф. Колесов ўз жонига қасд қилди. Ўша воқеалар шоҳиди бўлган Ф. Хўжаевнинг хотираларига кўра:

“...Аммо эскиликнинг мутаассиб тарафдорлари – муллалар ёмон қуролланганликларига қарамай, жон – жаҳдлари билан жанг қилдилар. Мен ўзим уларнинг бир қўлида таёқ ушлаб ва пичоқни маҳкам тишлаб олиб, бизнинг пулемётчиларимиз устига бостириб келганликларини ва уларга ташланганлигини кўрдим.”

Европанинг энг замонавий армиялари билан курашиб, ғалабалар қозонган Қизил армия қўмондонлиги Бухорода бу қадар шиддатли қаршиликка учрашини, Бухоро мужоҳидларининг имон, ватан ҳимояси учун ўлимни шараф билан кутиб олишини мумкинлигини тасаввур қилмаганди.

Азизлар Ватани ҳимояси учун, ўзидан бир неча бор устун бўлган душманга қарши курашиб жон фидо қилган, Бухоро мужоҳидлари хотирасини дуоларингизда ёд этинг.

Биздан узоқлашманг

tanatoz1920

Ҳар баҳорда шу бўлар такрор

Ҳар баҳор ҳам шундай ўтади

Қанча уринсам ҳам у беор

Йиллар мени алдаб кетади...

1917-йил шох қулади. Туркистон аҳлига гўёки қишнинг қаҳри тугаб, баҳор келгандек туйилди. Лекин кутилмаганда келган совуқ, энди очилай деб турган куртагу - новдаларни жонимарг қилди...

Бугунги россиядаги вазиятни кузатиб, кимлардир Путин режими қулаб янги "яхши ўрислар"нинг ҳокимиятни қўлга олиши ҳақида хаёл суришмоқда. Бу масалада мени шахсий фикрим шуки қудратли россия мисли бир улкан бўғма илон, ундаги инқилоблар, сиёсий тузумларнинг ўзгариши бу илонни пўст ташлашига ўхшайди. Тери ўзгаргани билан илон илонлигича қолаверади...

Юқорида Семен Скрепецкийнинг "Рюриковичи"(Рюрикзодалар) асари

Биздан узоқлашманг

tanatoz1920

ҲАРОМИ

• 1893 йили Турк ҳарбий ўқув юртида талаба эдим.

• Ўқишни битиргач ватан ҳимояси жангларида қатнашдим.

• Фаластин ҳимояси жангидан қайтар эканмиз йўлда Франция аскарларига рўбарў келдик.

• Улар орасида бир юзбоши кўзимга иссиқ кўринди, у ҳам мендан кўзини узмасди.

• Секин-аста олдимга келди:

- Мени танимадингми, Умар?!-, деди.

- Йўқ!-, дедим.

- Мен сен билан Турк ҳарбий ўқув юртида бирга ўқиганман!-, деди.

• Ҳайрон бўлдим.

• Уни танидим.

• У қадар қобилияти бўлмасада, ватанимиз, халқимиз ҳақида ёмон гапларни гапириб юришини эсладим.

• Лекин Франция аскарлари орасида юзбоши бўлиб хизмат қилаётганинига ҳеч тушуна олмадим ва ўзидан сўрадим.

• Воқеани шундай тушунтирди.

- Мен қачон урушда турклар ғалаба қилса қувона олмасдим, мағлуб бўлса ичимдан севинардим ва бундай эканимнинг сирини тополмасдим. Бир куни онамдан сўрадим. Онам шундай деди:

- Мен касалхонада ҳамшира бўлиб ишлаб юрганимда бир француз доктор бор эди, шу билан «дон олишиб» юрдим. Натижада сенга ҳомила бўлиб қолдим. Сен ўша французнинг ўғлисан!

- Онамнинг бу гапи мени саросимага солиб қўйди. Ўша касалхонага бориб, мен туғулган йиллар орасида француз доктор ишлаганини суриштириб, топдим ва манзилини олдим. Сўнгра Францияга бориб ҳақиқий  отамни топдим. Унга онам айтган гапларни айтдим. У онам ҳақида эшитиб, уни ростдан севганини айтди ва мени тан олиб, ўзининг фамилиясига олди, ҳамда Француз ҳарбий ўқув юртида ўқишимни давом эттиришимга имкон берди. Кўриб турганингдек мана, француз аскарлари ичида юзбоши рутбасида хизматдаман-, деди.

• Бу юзбоши ҳароми эди!

• Ҳикояни эшитиб, мендан совуқ тер чиқиб кетди.

• Шундан сўнг ўз ватани ва халқини қоралаб юрганларни кўрсам булар ҳам ҳароми бўлса керак, деган хаёл ақлимга келаверади!

1915 йил

©️ Умар Сайфиддин, ёзувчи, ҳарбий

Биздан узоқлашманг

Tanatoz1920

Бир ҳовуч оқ танли қулдорлар қандай қилиб минглаб қора танли қулларни Африкадан олиб кела олишган? Ахир сон жиҳатдан бир неча баробар кўп бўлган асирлар уларни осонгина янчиб ташлаши мумкин эди ку.

Бунинг учун қуйидагича тадбир қилишган:

Қуллар ичидан бешдан бир қисми, асосан соғлом ва бақувватлари ажратиб олиниб, уларга “сиз энди соқчиларчиз, асирларнинг тартибга риоя қилишини назоратга олинг. Мана сизга қамчилар. Хохлаганингизни уринг, ўлдиринг, мазах қилинг. Қанчалик қаттиққўл бўлсангиз шунча яхши. Бунинг учун эса биз сизни боқамиз.”

Шундай қилиб тутқунларнинг ўзлари ҳамма ишларни бажаришган. Қулфурушлар эса гўё саёҳат қилган мисоли уларнинг ёнида юришган. “Назоратчилар” ва қолган тутқунар ўртасида тез орада нафрат аланга олиб, ўзаро қирпичоқ бўлишади.

Энг қизиғи қуллар бозорга олиб келингач, “назоратчилар” ҳам қулларнинг сафига қўшилиб улар билан бирга сотиб юборилган.

Манқурт, хоинларнинг тақдири доим шундай кечган.

Қул Шариф саҳифасидан олинди.

"Шаҳидлик муборак! Шаҳидлик муборак! Шаҳидлик муборак!.." Исломхон Тўра бўғиқ овозда, юрак-кўксини ўйиб-тимдалаб шу гапларни такрорларди.

Қўрғон деворидаги уч юз бўз йигит - кечаги косибу деҳқон, новвою уста, мардикору бўзчи... қўлига илинган қуролни маҳкам тутганича аста яқинлашмоқда бўлган шўро аскарларини кутишарди. Ҳеч ким омон қолишига кўзи етмасди, лекин Исломхон Тўранинг сўзлари кўнгилларни тўлдирган, тақдирга рози қилган, қонларини кўпиртирган, нигоҳларини ёндирган...

"Шаҳидлик муборак!.."

"Рухсатсиз отмангиз! Ўрнингиздан жилмангиз!" Қўрбошининг ўктам овози қўрғондаги асабий жимликни, тарангликни бузди.

Қўрбошининг овози сўниши билан Исломхон Тўранинг овози эшитилди.

"Шаҳидлик муборак!.."

Қўрғон минорасидаги "Максимка"нинг дастасини йигирма ёшлардаги йигит Абдуҳолиқ ушлаган, қўрғондагилардан кўра у шўро аскарию отлиқларини яхши кўрар, қўрбошининг биргина имосига маҳтал эди. Ишора етса, тамом, тепкини босади, пулемётни сайратади.

"Абдуҳолиқ, укам, сен шошма!" шўродан кўз узмай турган қўрбоши минорага овоз берди.

"Хўп, ака!" Абдуҳолиқ ҳам қўрбошига жавоб қилди.

Шўронинг аскарию отлиғи кўп эдики, Гарбуванинг далаларига тошиб кетгандек эди. Шўро ердан қайнаб чиқаётганга ўхшар, кети узилмас, юришию сиёқидан еру кўкни олиш даъвоси ўқилар эди. Аммо, қўрғондагиларга уларнинг ҳайбати кўринмас, уларни кутажак мақомот юракларини тўлқинлантирган эди.

"Шаҳидлик муборак!.."

Қўрбоши йигит баланд овозда деди: "Аллоҳу акбар! Отингиз!"

Милтиқлар-у бирин-кетин қасирлай кетди, "Максимка" тилга кирди. Шўронинг илк сафлари қулади, тутдек тукилди, қаторлари аралашиб кетди. Кўзлари ёнган, нигоҳларида нафрат ғолиб уч юз йигит тинмасди, қуролини тиндирмасди.

Исломхон Тўра ҳам тинмасди: "Шаҳидлик муборак!.."

Шўронинг адади кўп эди, қурбонлари кўринмасди. Олдига босаверди. Орқадаги тўпларини олдинга чиқарди. Тўплар ишга тушди.

Тўп ўқлари қўрғон деворларини ёриб, ўйиб, йигитларни қулатиб қўйди. Аммо омон қолган йигитлар чекинишни ўйламасдилар. Мақомотдан ҳеч ким воз кеча олмасди...

Минорадаги Абдуҳолиқнинг жазаваси тутганди. Қўрғондагиларнинг отгани бир эди, унинг отгани бир эди. Шўро тўпларидан бирини минорага тўғрилади. Минорани кетма-кет қўпорди. Шунда ҳам Абдуҳолиқ тинмасди. Минорани еттинчи ёки саккизинчи тўп ўқи олганда Абдуҳолиқнинг "уни" ўчди.

Қай бир йигит омонатни топширолмай инграр, қай биридир калима келтиришга қийналар, лаблари бўйсунмай титрар, девордан қулаган қай бир йигит ҳовли ўртасида тиз чўкканича титраётган қўлларига қараб нима бўлаётганини англай олмас, яна бир йигит милтиғида ўқ қолмаганидан шаҳид шеригининг милтиғини қидириб қолган...

Қонли, ёввойи, қўрқинч издаҳом ичида Исломхон Тўранинг овози чиқиб турарди: "Шаҳидлик муборак! Шаҳидлик муборак!.."

Шўро томонида ҳам шу манзара: отлар туёғи остида ўликлар, ўлим талвасасидаги мажруҳлар, оғриқ азобларидан додлаётган эркаклар, ўлиб-ўлолмаётган отлар...

Жанг узоқ чўзилди. Қўрғонда тирик одам қолмади. Энг сўнггида, девор остида байроқ кўтарган Исломхон Тўра омонатни топширди.

Шўро бу жангдан кейин чекинаётган мусулмон қўшин ортидан туша олмади. Қўрғондагиларнинг шиддатию сиёқи уларнинг юрагини олиб қўйган эди.

1919 йилнинг кеч кузи эди. Фарғонанинг уч юз йигит ана шу жангда шаҳид бўлган эди.

Бахтиёр Абулғофур саҳифасидан олинди