Ибн Қаййим раҳимаҳуллоҳнинг “Тақво маротиби” ҳақида шарҳ
Ибн Қаййим раҳимаҳуллоҳ бу фойдада банда ва Роббининг ўртасидаги энг нозик тарбия қонунларини жамлаган. У киши “тақво”ни — фақат ҳаромдан сақланиш эмас, балки қалбни нурли қилиш илми сифатида кўради.
Ислом уламолари таъкидлайди:
Тақво — инсоннинг Аллоҳ билан бўлган муносабатининг сифати.
Сифат қанчалик нуфузли бўлса, бандага оқибатлари шунчалик юксак бўлади.
Биринчи мартаба: Қалб ва аъзоларни гуноҳдан муҳофаза қилиш
Ибн Қаййим айтади:
«حماية القلب والجوارح عن الآثام»
“Қалб ва аъзоларни гуноҳдан муҳофаза этиш.”
Бу — тақвонинг асоси. Уламолар айтган: «Тақвонинг илк поғонаси — гуноҳ эшигини ёпиш»
Чуқур маъно:
Гуноҳ — инсон қалбига энг кучли зарар етказувчи заҳар. Заҳар иккита сўзда мужассам бўлади:
➤ Қалбдаги нур ўчади
Аллоҳ айтади: «Балки уларнинг қилган гуноҳлари қалбларини қоплаб олди» (Мутаффифин, 14)
Гуноҳ — қалбни ривожлантирмайди, ўлдиради.
➤ Ризқ эшиги ёпилади
Ибн Аббос розияллоҳу анҳу: «Албатта, гуноҳ — ризқни тўсувчи тўсиқдир» дедилар.
Бу табиий:
— Зироатга заҳар қуйсанг, ҳосил қурийди.
— Қалбга гуноҳ солсанг, ризқ камаяди.
Нима учун гуноҳ — фақирлик сабаби?
Ҳар гуноҳ — Аллоҳнинг ярлиғидан чиқиш. Қуръонда қонун бор: «Аллоҳдан тақво қилсангиз, У сизга чиқиш йўлини очади ва ўйламаган ердан ризқ беради» (Талоқ 2–3) Тақво очади, гуноҳ ёпади.
Қуйида икки улкан қонун:
1. Тақво → барча эшиклар очилади
2. Гуноҳ → барча эшиклар ёпилади
Бу ҳаётда ҳам, охиратда ҳам. Бу биринчи мартаба — нажот поғонаси.
________________________________________
Иккинчи мартаба: Макруҳлардан, шубҳалардан сақланиш
Ибн Қаййим:
«حماية القلب والجوارح عن المكروهات»
“Қалб ва аъзоларни макруҳлардан муҳофаза қилиш.”
Макруҳлар — гуноҳга олиб борувчи йўлнинг боши. Имом Аҳмад айтган:
«Ким макруҳни кўп қилса, гуноҳга қулаши осон бўлади»
Чуқур маъно:
Макруҳ — юрак учун “оғриқсиз” заҳар. Шубҳали нарса — инсоний қалбда икки ҳолат туғдиради:
1. Ярим қоронғилик
2. Иккиланиш ва беқарорлик
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтган: «Муъмин гуноҳни тоғ деб кўради… Фожир эса уни пашша деб билади» Шубҳа — қалбдаги тақво мезонларини бузади.
Натижада:
— Қалб соғлиги бузилади
— Илм таъсир қилмай қўяди
— Дуо кўтарилмайди
— Руҳий нотинчлик келади
Шунинг учун Имом Бухорий: «Динингни ҳимоя қилмоқчи бўлсанг, шубҳалардан узоқ тур»
________________________________________
Учинчи мартаба: Ортиқча нарсалардан, фузулиётдан сақланиш
Ибн Қаййим:
«الحماية عن الفضول وما لا يعني»
\"Ортиқча ва ўзингга алоқаси йўқ нарсалардан сақланиш.\" Бу — юксак мартаба.
Бу даражага фақат қалби уйғоқ, илми бор, тақвои мустаҳкам инсон ета олади.
Чуқур маъно:
Фузулиёт — вақтни, қалбни ва ниятни ёриб юборадиган “руҳий исрофдир”.
Руҳий исроф турлари:
— бекорга гап
— бекорга кўриш
— бекорга эшитиш
— бекорга қизиқиш
— ҳаддан зиёда овқат
— ҳаддан зиёда ухлаш
Пайғамбар ﷺ айтдилар:
«Кишининг исломининг гўзаллигидан бири – унинг ўзига тегишли бўлмаган нарсани тарк этишидир» (Термизий)
Натижа:
Ким фузулиётни тарк қилса:
1. Қалби равшан бўлади
2. Фаросат очилади
3. Зикрдан лаззат топади
4. Дуоси қабул бўлади
5. Вақт баракаси юзага чиқади
Ибн Қаййим: «Фузулиёт қалбни ўлдиради, тақвони сўндириб қўяди»
________________________________________
Учинчи мартабанинг самаралари
Ибн Қаййим бунга ҳайратли қонунлар қўйган: “Биринчи мартаба – ҳаёт беради.”
Гуноҳдан сақланиш — қалбни тирик қилади.
“Иккинчи мартаба – соғлик ва куч беради.” Шубҳалардан узоқ туриш — руҳий барқарорликни беради.
“Учинчи мартаба – шодлик ва нур беради.” Фузулиётни тарк қилиш — қалбга нур, руҳга тетиклик, жонга хузур беради.
Бу — Аллоҳнинг қалбга берган махсус совғаси.
________________________________________
Жуда нозик хулоса
Ибн Қаййим таъкидламоқда: Тақво — ризқнинг, хузурнинг ва нурнинг қонунидир.
Ким гуноҳдан, шубҳадан ва фузулиётдан сақланса:
• дуоси қабул бўлади
• умри баракали бўлади
• қалби нурли бўлади
• ҳаёти енгиллашади
• Аллоҳнинг ҳимояси у билан бўлади
• ғам-қайғу камаяди
• синовлар енгил ўтади
• ризқи кенгаяди
Бу — қалбнинг Аллоҳга етакловчи йўли.
Ибн Қаййим раҳимаҳуллоҳнинг “Тақво маротиби” ҳақида шарҳ
Ибн Қаййим раҳимаҳуллоҳ бу фойдада банда ва Роббининг ўртасидаги энг нозик тарбия қонунларини жамлаган. У киши “тақво”ни — фақат ҳаромдан сақланиш эмас, балки қалбни нурли қилиш илми сифатида кўради.
Ислом уламолари таъкидлайди:
Тақво — инсоннинг Аллоҳ билан бўлган муносабатининг сифати.
Сифат қанчалик нуфузли бўлса, бандага оқибатлари шунчалик юксак бўлади.
Биринчи мартаба: Қалб ва аъзоларни гуноҳдан муҳофаза қилиш
Ибн Қаййим айтади:
«حماية القلب والجوارح عن الآثام»
“Қалб ва аъзоларни гуноҳдан муҳофаза этиш.”
Бу — тақвонинг асоси. Уламолар айтган: «Тақвонинг илк поғонаси — гуноҳ эшигини ёпиш»
Чуқур маъно:
Гуноҳ — инсон қалбига энг кучли зарар етказувчи заҳар. Заҳар иккита сўзда мужассам бўлади:
➤ Қалбдаги нур ўчади
Аллоҳ айтади: «Балки уларнинг қилган гуноҳлари қалбларини қоплаб олди» (Мутаффифин, 14)
Гуноҳ — қалбни ривожлантирмайди, ўлдиради.
➤ Ризқ эшиги ёпилади
Ибн Аббос розияллоҳу анҳу: «Албатта, гуноҳ — ризқни тўсувчи тўсиқдир» дедилар.
Бу табиий:
— Зироатга заҳар қуйсанг, ҳосил қурийди.
— Қалбга гуноҳ солсанг, ризқ камаяди.
Нима учун гуноҳ — фақирлик сабаби?
Ҳар гуноҳ — Аллоҳнинг ярлиғидан чиқиш. Қуръонда қонун бор: «Аллоҳдан тақво қилсангиз, У сизга чиқиш йўлини очади ва ўйламаган ердан ризқ беради» (Талоқ 2–3) Тақво очади, гуноҳ ёпади.
Қуйида икки улкан қонун:
1. Тақво → барча эшиклар очилади
2. Гуноҳ → барча эшиклар ёпилади
Бу ҳаётда ҳам, охиратда ҳам. Бу биринчи мартаба — нажот поғонаси.
________________________________________
Иккинчи мартаба: Макруҳлардан, шубҳалардан сақланиш
Ибн Қаййим:
«حماية القلب والجوارح عن المكروهات»
“Қалб ва аъзоларни макруҳлардан муҳофаза қилиш.”
Макруҳлар — гуноҳга олиб борувчи йўлнинг боши. Имом Аҳмад айтган:
«Ким макруҳни кўп қилса, гуноҳга қулаши осон бўлади»
Чуқур маъно:
Макруҳ — юрак учун “оғриқсиз” заҳар. Шубҳали нарса — инсоний қалбда икки ҳолат туғдиради:
1. Ярим қоронғилик
2. Иккиланиш ва беқарорлик
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтган: «Муъмин гуноҳни тоғ деб кўради… Фожир эса уни пашша деб билади» Шубҳа — қалбдаги тақво мезонларини бузади.
Натижада:
— Қалб соғлиги бузилади
— Илм таъсир қилмай қўяди
— Дуо кўтарилмайди
— Руҳий нотинчлик келади
Шунинг учун Имом Бухорий: «Динингни ҳимоя қилмоқчи бўлсанг, шубҳалардан узоқ тур»
________________________________________
Учинчи мартаба: Ортиқча нарсалардан, фузулиётдан сақланиш
Ибн Қаййим:
«الحماية عن الفضول وما لا يعني»
"Ортиқча ва ўзингга алоқаси йўқ нарсалардан сақланиш." Бу — юксак мартаба.
Бу даражага фақат қалби уйғоқ, илми бор, тақвои мустаҳкам инсон ета олади.
Чуқур маъно:
Фузулиёт — вақтни, қалбни ва ниятни ёриб юборадиган “руҳий исрофдир”.
Руҳий исроф турлари:
— бекорга гап
— бекорга кўриш
— бекорга эшитиш
— бекорга қизиқиш
— ҳаддан зиёда овқат
— ҳаддан зиёда ухлаш
Пайғамбар ﷺ айтдилар:
«Кишининг исломининг гўзаллигидан бири – унинг ўзига тегишли бўлмаган нарсани тарк этишидир» (Термизий)
Натижа:
Ким фузулиётни тарк қилса:
1. Қалби равшан бўлади
2. Фаросат очилади
3. Зикрдан лаззат топади
4. Дуоси қабул бўлади
5. Вақт баракаси юзага чиқади
Ибн Қаййим: «Фузулиёт қалбни ўлдиради, тақвони сўндириб қўяди»
________________________________________
Учинчи мартабанинг самаралари
Ибн Қаййим бунга ҳайратли қонунлар қўйган: “Биринчи мартаба – ҳаёт беради.”
Гуноҳдан сақланиш — қалбни тирик қилади.
“Иккинчи мартаба – соғлик ва куч беради.” Шубҳалардан узоқ туриш — руҳий барқарорликни беради.
“Учинчи мартаба – шодлик ва нур беради.” Фузулиётни тарк қилиш — қалбга нур, руҳга тетиклик, жонга хузур беради.
Бу — Аллоҳнинг қалбга берган махсус совғаси.
________________________________________
Жуда нозик хулоса
Ибн Қаййим таъкидламоқда: Тақво — ризқнинг, хузурнинг ва нурнинг қонунидир.
Ким гуноҳдан, шубҳадан ва фузулиётдан сақланса:
• дуоси қабул бўлади
• умри баракали бўлади
• қалби нурли бўлади
• ҳаёти енгиллашади
• Аллоҳнинг ҳимояси у билан бўлади
• ғам-қайғу камаяди
• синовлар енгил ўтади
• ризқи кенгаяди
Бу — қалбнинг Аллоҳга етакловчи йўли.
1
1
Comment
Share
Send as a message
Share on my page
Share in the group